Một Mâm Cỗ Đặc Biệt Cho Mỗi Gia Đình
Món ngon ngày Tết không thể thiếu trong mâm cỗ đầu năm. Thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng xanh là những món ăn quen thuộc xuất hiện trong bất kỳ gia đình nào. Như một phần tất yếu, người ta lại háo hức chuẩn bị những món ngon chỉ có trong ngày xuân, với hy vọng một năm mới đủ đầy.
Ảnh minh họa từ bộ ảnh Food Art illustration
1. Món Ngon Ngày Tết Miền Nam
1.1 Thịt Kho Tàu Miền Nam
Với những đứa trẻ miền Nam, món thịt kho tàu đã quá quen thuộc. Vào những ngày 29 và 30 Tết, bà ngoại hay mẹ thường bắt đầu chuẩn bị nồi thịt kho tàu cho ngày Tết truyền thống sắp tới. Món thịt kho tàu đơn giản nhưng lại chiếm một vị trí quan trọng trong mâm cơm ngày Tết. Chỉ cần nghe mùi thơm hấp dẫn, béo ngậy toả ra từ nồi thịt kho là đã thấy Tết cận kề.
1.1.1 Nguyên Liệu Nấu Thịt Kho Tàu
- Thịt lợn ba chỉ
- Trứng cút, trứng gà hoặc trứng vịt
- Nước mắm ngon, nước màu (có thể tự làm hoặc mua sẵn)
- Nước dừa tươi
- Tỏi, ớt, hành lá
- Các gia vị: muối, đường, tiêu, bột ngọt, dầu ăn.
1.1.2 Cách Làm Thịt Kho Tàu
Ướp thịt
Ướp thịt ít nhất từ 30 phút đến 1 tiếng với nước mắm, đường, tiêu, bột ngọt, tỏi băm, ớt cùng chút dầu ăn để thấm vị. Sau đó để thịt ngấm trong vòng 30 phút trở lên.
Luộc trứng
Trong lúc chờ thịt thấm vị, bạn có thể bắt đầu luộc trứng. Để trứng dễ bóc vỏ hơn, bạn nên cho chút muối và dấm gạo vào nồi luộc trứng. Mẹo nhỏ là nếu muốn bóc vỏ trứng nhanh hơn, bạn có thể cho trứng vào một cái hộp nhựa, đậy nắp và lắc nhẹ sẽ dễ bóc hơn rất nhiều.
Chưng nước màu
Để nồi thịt kho tàu có màu đẹp mắt và thơm hơn, bạn cần nước màu. Bạn có thể tự nấu nước màu hoặc mua sẵn tại các siêu thị, chợ. Nếu chưa có nước màu sẵn, bạn có thể nấu theo cách sau: Cho đường vào nồi đun đến khi chuyển màu cánh gián là được. Thêm lượng nước đủ để kho thịt và chút dầu ăn vào nồi để khi đun đường không bị cháy.
Kho thịt
Bắt nồi lên bếp, sau đó thêm dầu ăn và cho thịt đã ướp vào đảo đến khi thịt săn lại. Tiếp đó, bạn đổ nước dừa và nước màu đã chưng vào nồi thịt. Ban đầu ở lửa lớn để thịt chín nhanh, sau đó vặn nhỏ liu riu để thịt chín dần và mềm hơn.
Khi thịt đã mềm, cho trứng đã luộc vào nồi kho chung. Không nên bỏ trứng vào quá sớm, vì sẽ làm trứng bị chai vỏ và cứng. Thường người ta sẽ cho trứng vào kho 15 phút trước khi tắt bếp. Cuối cùng, nêm nếm lại nồi thịt kho tàu nếu thấy chưa đậm đà vị.
Thịt kho có thể ăn cùng với cơm trắng, bánh mì hay bánh tét đều ngon. Từ trẻ con, người lớn cho tới người già đều thích. Thường vào ngày Tết, các bà các mẹ sẽ nấu một nồi thịt to để ăn tới mấy ngày. Bởi lẽ theo quan niệm của nhiều người, Tết phải dư ra thì cả năm mới có dư. Vì thế trong ký ức của nhiều đứa trẻ, chỉ cần thấy thịt kho tàu thì có lẽ ngày Tết đã cận kề rồi.
1.2 Bánh Tét Ngọt Miền Nam
Nếu miền Bắc có bánh chưng xanh hình vuông hay miền Trung là bánh tét dài vị mặn ăn cùng củ kiệu ngâm, thì bánh tét dài ở miền Nam lại thiên về vị ngọt.
Bánh tét ngon là phần bánh khi mở ra không dính với lá, nếp dẻo thơm và nhân vừa ăn. Bánh tét ngọt miền Nam ngày nay đa dạng hơn từ hương vị cho tới cách gói. Ngoài màu xanh quen thuộc thì còn có cả bánh tét màu tím làm từ lá cẩm hay bánh tét màu vàng,... hấp dẫn và bắt mắt vô cùng.
1.3 Mứt Dừa Non
Đối với người miền Nam, mứt dừa là món ngon ngày Tết quen thuộc và cũng dễ làm. Đặc biệt nhất tại xứ sở Bến Tre ở miền đất phương Nam thì dừa lại ngon hơn bao giờ hết.
1.3.1 Cách Làm Mứt Dừa
Những trái dừa già được nạo lấy cơm sau đó cắt mỏng, rửa sạch và để ráo nước. Tiếp đến, người ta ủ thêm vài lớp đường và để cho thấm vị trong vòng 1 đến 2 canh giờ.
Đến công đoạn rim mứt, than phải cháy đều và không quá lớn cũng không quá nhỏ. Dừa được đảo liên tục trên chảo nóng cho đến khi khô thì mang xuống. Mứt dừa rim ngon có màu trắng của đường, beo béo của dừa và ngọt thanh vừa phải. Ngày nay, mứt dừa được biến tấu hình ảnh với nhiều màu sắc khác nhau như xanh lá dứa, vàng, đỏ của gấc hay tim tím của lá cẩm vừa bắt mắt vừa tăng vị ngon cho loại mứt này.
1.4 Canh Khổ Qua Nhồi Thịt
Như cái tên đã thể hiện, "khổ qua" là món ngon ngày Tết luôn có mặt trong bữa cơm gia đình miền Nam và một vài nơi khác. Với mong muốn những khó khăn và cực cực sẽ qua đi trong năm mới, và những điều may mắn thuận lợi nhất sẽ đến, vị đắng của khổ qua lại khiến nhiều người không thích nhưng nếu đã trót lỡ thích thì lại thấy món ăn này ngon hết sẩy.
1.4.1 Cách Làm Khổ Qua Nhồi Thịt Ngày Tết
Khổ qua được nạo bỏ phần ruột bên trong, sau đó nhồi thêm hỗn hợp thịt băm, bún, nấm mộc nhĩ, các loại gia vị. Để cho chắc chắn, người ta còn buộc thêm cọng hành lá bên ngoài khổ qua để giúp cố định và khi hầm không bị bung nhân ra ngoài.
Đun sôi nước dùng từ nước hầm xương (hoặc bạn có thể dùng nước thường và nêm nếm gia vị). Khi nước sôi, lần lượt xếp khổ qua vào trong nồi và hầm cho chín đều. Một mẹo nhỏ trong nấu ăn là bạn nhớ vớt hết bọt cho nước dùng trong và nồi khổ qua sẽ bắt mắt hơn.
Khổ qua sau khi múc ra tô được trang trí thêm chút hành lá, ngò rí và tiêu xay để tăng thêm độ thơm cho món ăn ngày Tết dễ làm này.
1.5 Khô Gà Lá Chanh - Món Ăn Vặt Ngày Tết
Với người dân miền Nam, khô gà lá chanh là món ngon ngày Tết để ăn vặt ngon nhất. Bên cạnh những loại bánh mứt thông thường thì khô gà lá chanh làm giảm độ ngán trong những ngày mà "thứ gì cũng ngon".
1.5.1 Cách Làm Khô Gà Lá Chanh
Ức gà rửa sạch cho vào nồi, đổ nước lạnh sắp sắp ngang mặt gà. Sau đó cho thêm với sả chẻ nhỏ, gừng, lá chanh, muối và luộc chín với lửa vừa vừa. Khi vớt thịt ra, xả qua nước lạnh, đợi thịt nguội thì xé nhỏ miếng vừa ăn.
Trộn đều thịt gà đã xé với tỏi, gừng, riềng, nghệ, ớt, sả, lá chanh băm nhỏ cùng các gia vị khác. Lưu ý khô gà sau khi hoàn thành sẽ có vị mặn hơn, do đó lúc nêm nếm gia vị, bạn nên nêm nhạt một chút.
Có nhiều cách để làm khô gà lá chanh như cho vào lò nướng, lò vi sóng, làm khô bằng chảo chống dính hay cả nồi cơm điện. Nếu nhà bạn có lò nướng, thì có thể cho khô gà vào khay giấy bạc, trải đều ra để gà chín đều hơn. Làm nóng lò nướng trước, sau đó nướng với nhiệt độ từ 150 đến 200 độ C với thời gian khoảng 15 phút. Thành phẩm khô gà sau khi hoàn thành sẽ có màu vàng đẹp mắt, lá chanh giòn thơm rất đặc trưng.
1.6 Lạp Xưởng - Món Ăn Đặc Trưng
Trong mâm cỗ ngày Tết ở miền Nam hay miền Tây, không thể thiếu sự góp mặt của lạp xưởng. Món ngon ngày Tết dễ làm này có thể được chế biến qua nhiều cách khác nhau, như chiên áp chảo, nướng hay dùng làm nguyên liệu để chế biến các món ăn khác. Ngày xưa, chỉ đến dịp Tết thì lạp xưởng mới được bày bán nhiều nhưng ngày nay, món ăn xuất phát từ Trung Hoa này được bày bán khắp mọi nơi.
Có thể bắt gặp lạp xưởng ở các chợ lớn, nhỏ, siêu thị đều có. Món ăn này dần phổ biến trong bữa cơm hàng ngày của nhiều gia đình hơn. Tết đến, nhà nào hầu như ít nhiều cũng có lạp xưởng trữ sẵn. Người ta nhâm nhi lạp xưởng sau khi nướng hay chiên với chút dưa chua hay củ kiệu muối ngon hết ý.
1.7 Củ Kiệu Tôm Khô - Món Ăn Kèm Hấp Dẫn
Không chỉ ở miền Trung chuộng củ kiệu ngày Tết mà củ kiệu cũng được yêu thích ở miền Nam. Nhưng người ta lại không dùng củ kiệu với bánh tét mà thường ăn chung với tôm khô như một phần không thể thiếu. Dù chỉ là món ăn kèm nhưng dường lại không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết. Củ kiệu được ngâm chua ngọt, tôm được chọn làm món ngon ngày Tết dễ làm này là loại tôm khô nguyên chất còn giữ được độ ngọt. Trong những bữa cơm, thông thường dĩa củ kiệu tôm khô được đặt giữa mâm để mọi người cùng nhau thưởng thức.
2. Món Ngon Ngày Tết Miền Trung
Ngày Tết là dịp để mọi người vây quần bên nhau và đặc biệt không thể thiếu những bữa cơm gia đình. Mâm cỗ ngày Tết ở miền Trung không thể không kể đến bánh tét truyền thống, dưa món, bánh thuẫn, nem chua và chả lụa thơm ngon.
2.1 Bánh Thuẫn Đong Đầy Ký Ức
Với những đứa trẻ miền Trung, bánh thuẫn là món ngon ngày Tết đong đầy nhiều ký ức. Tôi vẫn còn nhớ những buổi chiều 26, 27 Tết tụ tập ở nhà ngoại hay nhà nội để đổ bánh. Bà là những người có kinh nghiệm nhất trong gia đình về việc làm bánh ngày Tết. Bọn trẻ như tôi thì ngồi vây quần gần với lò đổ bánh, khi bà vừa mở nắp ra để xem bánh nở hay chưa thì chúng tôi vui mừng reo lên. Và tất nhiên những mẻ bánh đầu tiên luôn dành cho bọn con nít đang háo hức không tả. Lớn hơn một chút chúng tôi có thể phụ bà đổ bánh rồi.
Để có những chiếc bánh đẹp mắt và ngon nhất là cả một quá trình cũng như kinh nghiệm lâu đời của người đổ. Bạn phải cân nhắc bao nhiêu ký bột, ký đường, trứng gà để khi đổ bánh mới nở. Rồi canh lửa xung quanh lò dưới và trên nắp như thế nào để bánh không cháy hay chỉ chín một bên. Tất cả trong trí nhớ của tôi là một bầu trời nghệ thuật của mẹ, của dì và của bà ngồi canh từng chiếc bánh cho ngày Tết.
2.2 Bánh In - Món Ngon Ngày Tết Dễ Làm
Cũng như bánh thuẫn, bánh in là món bánh được yêu thích nhưng lại dễ làm hơn rất nhiều.
2.2.1 Cách Làm Bánh In Ngày Tết
Bột năng và bột nếp được rang chung với lá dứa, sau đó trộn với nước đường đun sôi để nguội cho đến khi bột thấm hết nước đường. Cho bột vào khuôn, nén chặt và giữ trong vòng 15 phút rồi lấy bánh ra khỏi khuôn là xong. Ngoài bánh truyền thống, bánh in còn được biến tấu thêm bánh in đậu xanh với cách làm tương tự nhưng thêm nhân đậu xanh ở khúc giữa bánh đẹp mắt và thơm ngon.
2.3 Bánh Đậu Xanh Trái Cây Ngũ Sắc
Bánh đậu xanh trái cây ngũ sắc là một trong những món ngon ngày Tết miền Trung rất được trẻ con yêu thích. Ít ai biết loại bánh này ngày xưa được dùng để tiến vua, do đó có hình dáng và màu sắc rất bắt mắt. Bánh được làm chủ yếu từ đậu xanh, bên ngoài được tô vẽ đủ màu sắc theo hình dáng nhiều loại trái cây. Ngày nay, bánh đậu xanh hình trái cây phổ biến hơn, có mặt trên các mâm cỗ, bữa tiệc, mâm ngũ quả ngày Tết.
2.4 Nem Chua Bình Định
Nếu ai đó hỏi tôi nem chua ở đâu đúng vị và ngon nhất thì tôi sẽ trả lời là nem miền Trung và đặc biệt là nem chua chợ Huyện Bình Định. Mỗi một nơi nem sẽ có cách làm và mang hương vị đặc trưng riêng. Thế nhưng nem ở miền Trung có màu hồng bắt mắt, nem được gói trong lá ổi và có vị chua chua rất ngon. Nếu đã từng thử qua món nem chua thần thánh ở xứ Nẫu, bạn sẽ thấy không nơi đâu có được hương vị đặc biệt này.
2.5 Cóc, Xoài, Mận Ngâm
Ngày Tết có mứt, có bánh tét hay cách làm củ kiệu chua ngọt thì người miền Trung lại có thêm món xoài, cóc hay mận ngâm. Món ngon ngày Tết mà từ trẻ con cho tới người lớn đều thí
