Con đường quanh co uốn lượn mới hoàn thành đã đưa chúng tôi đến ngôi chùa Nhẫm Dương, một nơi tĩnh mịch nằm trong khu hang động núi đá vôi. Cảnh quan xung quanh chùa đầy những dãy núi trùng trùng điệp điệp, tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp với đỉnh núi Nhẫm Dương đứng vững giữa chốn thiêng liêng này.
Theo ni sư Thích Diệu Mơ, chùa Nhẫm Dương có gần 30 hang động lớn nhỏ, tạo nên một cảnh Phật toàn bích. Trong số đó, hang Thánh Hoá là điểm nổi bật, đây là nơi sư tổ Thuỷ Nguyệt viên tịch. Tại đây, các nhà khảo cổ học đã phát hiện nhiều di vật khảo cổ cùng với di cốt hoá thạch, tượng Phật bằng đá thuộc thời nhà Nguyễn. Một vùng đất có địa tầng văn hoá dày tới 4m vẫn đang chờ đợi cuộc khám phá của giới khảo cổ học.
Theo lời của ni sư Thích Diệu Mơ, việc phát hiện những hiện vật khảo cổ học tại đây là một sự tình cờ. Trong quá trình tìm kiếm tượng cổ trong các hang động để trùng tu, tôn tạo chùa, ni sư đã tình cờ nhặt được nhiều tiền cổ, đồ gốm và những chiếc răng hóa thạch của đười ươi. Những phát hiện này mang ý nghĩa lớn trong việc xác định niên đại và giá trị lịch sử của khu vực này.
Nhiều năm qua, các nhà khảo cổ học đã liên tục tìm thấy nhiều hiện vật của người Việt cổ ở Kinh Môn, cách đây khoảng 4.000 năm. Các hiện vật gồm rìu gót vuông, rìu gót tròn, rìu gót nhọn, rìu đồng hình chữ nhật, rìu xèo cân, mai đồng, giáo đồng, qua đồng, thạp đồng, chuông đồng, dao đồng, giáo đồng, đồ đựng bằng đồng như rùi xéo, vòng đồng, muôi đồng, gương đồng và nhiều hóa thạch khác.
Để bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử của khu di tích Nhẫm Dương, thị xã Kinh Môn đã nỗ lực tối đa trong việc tuyên truyền và giáo dục nhân dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn di tích. Nâng cấp và cải tạo đường nối giữa trung tâm phường Duy Tân và khu di tích Nhẫm Dương đã được thực hiện. Các hoạt động khai thác đá cũng đã bị cấm tại khu vực này.
Bà Nguyễn Thị Kha, Trưởng phòng Văn hóa thông tin thị xã Kinh Môn cho biết rằng thị xã đã thường xuyên tuyên truyền và nâng cao nhận thức của nhân dân về việc bảo tồn và gìn giữ giá trị lịch sử, văn hoá của khu di tích. Công tác bảo tồn và khai thác di tích đang được thực hiện thường xuyên.
Từ việc khám phá những điều kỳ diệu ẩn chứa dưới chân núi Nhẫm Dương, chúng ta có thể thấy rõ tầm quan trọng của các di tích lịch sử và văn hoá tại chùa Nhẫm Dương. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích đã và đang được quan tâm và thực hiện một cách nghiêm túc. Việc nghiên cứu và khai quật các di chỉ khảo cổ học tại đây không chỉ có ý nghĩa về lịch sử và văn hoá quốc gia mà còn mang ý nghĩa quốc tế.
Ở thị xã Kinh Môn, chúng ta có thể thấy sự đoàn kết và tận dụng tối đa các nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị đặc biệt của khu di tích Nhẫm Dương. Đây là nơi mà sự kết hợp giữa tình yêu lịch sử và tinh thần bảo tồn môi trường được đặt lên hàng đầu.
